देशात लोकसभा निवडणुकीचा बिगुल वाजला आहे. अनेक राज्यांमध्ये १९ एप्रिलला पहिल्या टप्प्यातील मतदान होणार आहे. पहिल्या टप्प्यात ज्या राज्यांमध्ये मतदान होणार आहे त्यापैकी एक महाराष्ट्र आहे, जेथे रामटेक, नागपूर, भंडारा-गोंदिया, गडचिरोली-चिमूर आणि चंद्रपूर या पाच लोकसभा जागांवर मतदान होणार आहे. या पाच जागांपैकी नागपूर ही सर्वाधिक व्हीआयपी लोकसभा जागा आहे. कारण संत्र्यांचे हे शहर महाराष्ट्रातील तिसरे मोठे शहर तर आहेच, पण राजकीय दृष्टिकोनातूनही या शहराला मोठे महत्त्व आहे.
2024 मध्ये नागपूर लोकसभा मतदारसंघातून एकूण 26 उमेदवार रिंगणात असले तरी खरी आणि थेट लढत केंद्रीय मंत्री आणि भाजपचे ज्येष्ठ नेते नितीन गडकरी आणि काँग्रेसचे उमेदवार विकास ठाकरे यांच्यात आहे. नितीन गडकरी या जागेवरून दोनदा (2014 आणि 2019) खासदार झाले असून भाजपने त्यांना तिसऱ्यांदा तिकीट दिले आहे, तर विकास ठाकरे यांना काँग्रेसने प्रथमच तिकीट दिले आहे. विकास ठाकरे हे नागपूर पश्चिम विधानसभा मतदारसंघातून आमदार आहेत, पण यावेळी काँग्रेसने त्यांना नाना पटोले यांच्याऐवजी गडकरींसमोर उभे केले आहे.
गडकरी जातीय समीकरणात बसत नाहीत
राजकीय जाणकारांच्या मते, या हायप्रोफाईल नागपूर लोकसभा मतदारसंघातून महायुतीचे उमेदवार नितीन गडकरी हॅट्ट्रिक करण्याची पूर्ण शक्यता आहे. केंद्रीय मंत्री असताना त्यांनी रस्ते वाहतूक क्षेत्रात केलेले काम हे त्याचे प्रमुख कारण आहे. त्यांचे विरोधकही वेळोवेळी त्यांच्या कार्याचे कौतुक करत आहेत. गडकरी हे ब्राह्मण आहेत. जातीय समीकरणात बसत नसतानाही काँग्रेसमधील अंतर्गत मतभेद आणि विकासाच्या प्रतिमेमुळे गडकरींनी विदर्भातील ही सर्वात महत्त्वाची जागा दोनदा जिंकली आहे.
मात्र, यावेळी त्यांच्यासमोर काही आव्हान असू शकते, कारण वंचित बहुजन आघाडीचे अध्यक्ष प्रकाश आंबेडकर यांनी काँग्रेसचे उमेदवार विकास ठाकरे यांना पाठिंबा दिला आहे. नागपुरात वंचित आघाडीचे मतदार मोठ्या प्रमाणात आहेत. त्यामुळे येथे चांगली स्पर्धा पाहायला मिळते. तिसऱ्यांदाही नितीन गडकरी नागपूरची जागा २-३ लाख मतांनी जिंकतील, असा विश्वास भाजपला आहे.
6 लाख एससी-एसटी मतदार
नागपूर लोकसभा मतदारसंघाबाबत बोलायचे झाले तर त्याअंतर्गत एकूण सहा विधानसभा मतदारसंघ आहेत, त्यापैकी दोन काँग्रेस आणि चार भाजपकडे आहेत. नागपूर लोकसभा मतदारसंघाची लोकसंख्या सुमारे ४० लाख असून, त्यात तरुण मतदारांची संख्या लक्षणीय आहे. या जागेवर ओबीसी, एससी आणि एसटी मतदार नेहमीच निर्णायक असतात. नागपूर लोकसभा मतदारसंघात सुमारे साडेचार लाख अनुसूचित जातीचे मतदार आहेत, तर सुमारे दोन लाख एसटी मतदार आहेत. येथे मुस्लिम मतदारांची संख्याही दोन लाखांच्या आसपास आहे.
याशिवाय या जागेवर तीन लाखांहून अधिक मराठी मतदार आहेत, तर एक लाखाहून अधिक ब्राह्मण मतदार आहेत. 1952 ते 2019 दरम्यान 12 वेळा नागपूर लोकसभा मतदारसंघातून काँग्रेसचे खासदार राहिले आहेत, मात्र 2014 पासून काँग्रेसला येथे सातत्याने पराभवाला सामोरे जावे लागले आहे. अशा स्थितीत एका आमदाराला तिकीट देऊन काँग्रेसने यावेळी मोठी खेळी केली आहे.
